Σε ποιον απευθύνεται ο Γκίντερ Γκρας;

Mε το προκαταβολικά ευπώλητο βιβλίο "Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι", το οποίο ήδη κυκλοφορεί στα γερμανικά βιβλιοπωλεία (κι αναμένεται στα ελληνικά τον Φεβρουάριο 2007 από τις εκδόσεις "Οδυσσέας"), ο Γκίντερ Γκρας θέτει το ζήτημα για τη θεμελίωση κανόνων ηθικής στον πνευματικό κόσμο.
Η αφοπλιστική αυτοβιογραφία του "γκρεμίζει" την υποτιθέμενα κρυστάλλινη εικόνα που νομίζει ότι οφείλει να διατηρεί αθρυμμάτιση κάθε διανοούμενος, καλλιτέχνης ή τέλος πάντων οποιοδήποτε δημόσιο πρόσωπο αυτοορίζεται και αντικατοπτρίζεται στο κοινωνικό περιβάλλον του.
Υπήρξε μέλος της χιτλερικής νεολαίας, συμμετείχε ενεργά στα Ες-Ες, ήταν ένας δεκαπεντάχρονος μαθητής που φυσιολογικά (ή μήπως όχι;) έβρισκε ινδάλματα από την περιρρέουσα συγκυρία στη διάρκεια της εφηβείας του. Ο Γκρας, ωστόσο, αποτελεί κεντρική φιγούρα της μεταναζιστικής Γερμανίας που πάσχιζε (και πασχίζει) να απεκδυθεί παλιούς ρόλους και να υποστηρίξει σθεναρά την αυριανή δημοκρατική συνείδηση. Η βιβλιογραφία, η αρθρογραφία, οι δημόσιες παρεμβάσεις του αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Μοιάζει όμως αστεία, αφελής και φαρισαϊκή, η προσέγγιση από αυτόκλητους υποστηρικτές ή επικριτές του: μερικοί σαν τον Σάλμαν Ρούσντι έσπευσαν να μιλήσουν για το δικαίωμα του εξομολογητικού αυτοπροσδιορισμού, ενώ κάποιοι αρθρογράφοι, σε διάφορες ευρωπαϊκές εφημερίδες, φρόντισαν χαιρέκακα να χύσουν μελάνι στην "ενοχική πληγή" του νομπελίστα συγγραφέα. Βεβαίως, αμφότεροι δεν αναφέρονται στην ελευθερία του υποκειμένου ν' αναδεικνύει την αυτονομία της βούλησής του, ν' αποδεσμεύεται από την ταυτότητά του, ν' αναθεωρεί την ατομικότητά του' δύσκολοι όροι αυτοί ή και "ψιλά" γράμματα για το διακύβευμα (φιλοσοφικό, πολιτικό και ηθικό) που εν προκειμένω υπερασπίζεται ο Γκρας.
Ο οξυδερκής Γερμανοπολωνός κλείνει το μάτι στους υποψιασμένους' πρόκειται άραγε για ηθελημένο ή αθέλητο διαφημιστικό τρικ; Απευθύνεται ευθέως στη σύγχρονη γερμανική κοινωνία; Λογοδοτεί; Το έργο του, πάντως, ξαναδιαβάζεται μετά την αναθεωρημένη εικόνα του ιδίου μέσα από την αυτοβιογραφία του. Και πια, 79 χρόνων, γνωρίζει καλύτερα το στοχαστικό παιχνίδι, τις ουτοπίες, την κάθε αυταπάτη που έχουν ανάγκη τα άτομα και οι μάζες...
ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΟΥΒΑΛΗΣ rouvalis@enet.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/8/2006

Commenti

Υπήρξε μέλος της χιτλερικής νεολαίας, συμμετείχε ενεργά στα Ες-Ες, ήταν ένας δεκαπεντάχρονος μαθητής που φυσιολογικά (ή μήπως όχι;)

Εμ εδώ σε θέλω. Φυσικά όχι.

Βασίλη θα είσαι φαντάζομαι γύρω στα σαράντα. Θ αείχες φαντάζομαι εκεί γύρω στα δεκαπέντε-είκοσι συμμαθητές-συμφοιτητές χουντικούς. Λες να έχουν αλλάξει σήμερα; Θ'αλλάξουν στα ογδόντα; Αλλάζει ο άνθρωπος;;;;

Αυτό είναι το πρόβλημα και όχι ο Χερρ Γκραςς. Ας τον αφήσουμε τον παππούλη στην ησυχία του...

Buona sera
Anonimo ha detto…
Ο Καζαντζάκης στην περιφημη συνένετευξή του στο Μουσολίνι, μάλλον φαίνεται να τον θαυμάζει.

Και ο πρώιμος Ελύτης ευθυγραμίζεται με τον υγιεινό Τέταρτο Ελληνικό Πολιτισμό του Μεταξά. Μην κοιτάς που τον έσωσε η συμμετοχή στον Ελληνοαλβανικό.

Η εμφάνιση του Φασισμού δεν ήταν τόσο διάφανη όπως τη βλέπουμε σήμερα.

Αλλά αυτά είναι τα παρεπόμενα της δημοσιογραφικής ιστοριογραφίας. Η έκπληξη η προερχόμενη από επιφανειακότητα.
oistros ha detto…
Ίσως η ίδια η σύγχρονη Γερμανία να είναι πια το θέμα. Χρειάζεται ένα νέο τρόπο προσέγγισης (και ίσως ίσως εξορκισμού) του παρελθόντος της. Και οι σιωπές δεν βοήθησαν ως τώρα. Ο Γκρας ήταν από τους λίγους που το επισημαίνουν εδώ και χρόνια.
SILIO D'APRILE ha detto…
Με το προσωπικό δεδομένο ηλικίας (κάτω των σαράντα) και με την εμπειρία των κάθε είδους δήθεν σε κάθε μορφή συναναστροφής, επαγγελματικής, διαπροσωπικής και άλλης, πιστεύω στις πολλαπλές πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οπως διαφαίνεται στο δημοσιευμένο σχόλιό μου, είναι πασιφανές ότι ο Γκρας αποποιείται και τυπικά το εφηβικό παρελθόν του. Τα έργα και οι ημέρες του, ως συγγραφέας και διανοητής, αποδεικνύουν τη συμμετοχή του στην αλλαγή πλεύσης της γερμανικής κοινωνίας. Η ομολογία-δήλωσή του λειτουργεί επιτατικά, ως εκ τούτου. Κι αυτό το εκτιμώ. Διαφωνώ με τον Μαύρο Γάτο για το κατά πόσον αλλάζει ο άνθρωπος (γνωρίζω ψευδοκουκουέδες που είναι οι χειρότεροι φασίστες που έχω γνωρίσει στα δέκα χρόνια της επαγγελματικής διαδρομής μου) και συμφωνώ με τον ανώνυμο αλλά και τον Οίστρο σ' ό,τι αφορά το συγχρονικό βλέμμα στην εξέλιξη της Ιστορίας. Συμπληρώνω, στον Οίστρο, αυτό που διασταύρωσα σήμερα (από φίλο στη Γερμανία): η γενική κατακραυγή για την ομολογία του υποδηλώνει την αυτονόητη δυσκολία της γερμανικής κοινωνίας ν' απαλλαγεί από τα φαντάσματά της. Κι αυτό διότι η ίδια τα έπλασε και τα βιώνει ολοζώντανα (ως παράδειγμα, δεν είναι τυχαίο ότι σ' όλες τις γερμανικές πόλεις που έχω πάει, τουλάχιστον εγώ, διαπιστώνω ότι υπάρχουν αμερικάνικες ή βρετανικές στρατιωτικές βάσεις). H πράξη του Γκρας σηματοδοτεί διαφορετικές προεκτάσεις στον τρόπο πρόσληψης των δημόσιων προσώπων, των σημαινουσών προσωπικοτήτων, των ειδώλων. Είναι πασίδηλο...
scalidi ha detto…
Συμφωνώ μαζί σας. το είχα διαβάσει στην εφημερίδα ήδη
Anonimo ha detto…
Ημουν μικρός και δεν ήξερα... Ας θυμηθουμε τι έκανε ο Αρθουρος Ρεμπό στα 17...