του Βασίλη Ρούβαλη / rouvalis@neaselida.news
Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας δημιουργήθηκαν στο πνεύμα μιας εξευρωπαϊστικής λογικής, σύμφωνα με την οποία η ετήσια συγγραφική παραγωγή μπορεί να αξιολογείται με διττή πρόθεση: από τη μια, ο στόχος πρέπει να είναι η ποιοτική διαβάθμιση των έργων λόγου και στοχασμού· από την άλλη, η εκδοτική προώθηση βιβλίων με οικονομική – εμπορική απόκριση στα βιβλιοπωλεία.
Από το 1956 η θεσμική λειτουργία των βραβείων είναι δεδομένη και απρόσκοπτη. Παρά τις κατά καιρούς γκρίνιες, τις συγκρούσεις μεταξύ συγγραφέων και μελών των επιτροπών αλλά και τον εκδοτικό ανταγωνισμό, τα επίσημα βραβεία που θεσπίζει (και προτείνει) το υπουργείο Πολιτισμού «καταθέτουν» μια σειρά από διαφορετικές και εναλλασσόμενες τάσεις στην πεζογραφία, στην ποίηση, στο δοκίμιο, στο βιβλίο για παιδιά. Κι άλλο τόσο, με τις ετήσιες απονομές γίνεται μια προσπάθεια ν’ αναδειχτεί η απαραίτητη αίγλη προς το βιβλιόφιλο κοινό μέσα από μια συνθήκη που όφειλε να χαίρει συνολικής εκτίμησης και αποδοχής.
Κι όμως, κακά τα ψέματα, δεν συμβαίνει το επιζητούμενο: τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας «σκιάζονται» από τη γενικότερη αίσθηση μιας συστημικής κατάστασης, όπου βραβεύοντες και βραβευόμενοι δεν πείθουν για τα αμιγή κριτήρια της ανά χρονιά αναγγελίας. Είναι η εντύπωση πως τιμώνται πρόσωπα (και όχι έργα), πως οι κριτικές επιτροπές είναι διαβλητές εκ του ρόλου του κάθε μέλους στον χώρο του βιβλίου και των πανεπιστημίων, πως -το σημαντικότερο- τα βραβεία δεν προσδίδουν κάτι ωφέλιμο, ουσιώδες και ανταγωνιστικό, με πρόταγμα στην εξέλιξη της νεοελληνικής γραμματείας.
Εάν η οικονομική και κοινωνική κρίση επηρεάζει de facto το ελληνικό βιβλίο και τους δημιουργούς του, τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας μπορούν να δώσουν τον τόνο, δηλαδή να δημιουργήσουν de jure αντιστηρίγματα στη «συνολική πτώση» των πωλήσεων, των ποιοτικών αναγνωστών, της γραμματολογικής ανάδειξης σημαντικών και σημαινόντων – όλα όσα θα δώσουν μια σοβαρή ώθηση στα ελληνικά γράμματα στον σύγχρονο πολιτισμό. Ισως έχει έρθει αυτή η στιγμή, τώρα που το υπουργείο αναζητά νέα πρόσωπα στις επιτροπές του. Ισως τώρα είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για πολλαπλή αναβάθμιση του θεσμού, για αληθινή ανανέωση του ενδιαφέροντος απ’ όλους τους ενδιαφερόμενους…
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο ΤΕΧΝΗ, στο φύλλο 40 της εφημερίδας «Νέα Σελίδα», 11/3/2018
Commenti